ERAKUSKETA: MEGALITOAK. ESPAZIO SAKRATUAK ETA LURRALDE-ERREFERENTEAK 

2024/06/14 -2024/11/24

Irungo Oiasso Erromatar Museoak, Europako Arkeologia Jardunaldien barruan, honako erakusketa hau aurkeztu du:

"Megalitoak. Espazio sakratuak eta lurralde-erreferenteak" erakusketa ekainaren 14tik azaroaren 24ra bitartean izango da ikusgai. Erakusketa honek Euskal Herriko megalitismoaren fenomenoaren alderdi nagusiak aztertzen ditu, arkeologian betidanik funtsezko zeregina izan duen gaia. Monumentu megalitikoak, trikuharriak, menhirrak, harrespilak eta tumuluak, oraindik sekretu asko ezkutatzen dituzten gune sakratuak izan ziren.

Javier Fernández Eraso EHUko Historiaurreko katedradunak, José Antonio Mujika Alustiza doktoreak eta Juan Carlos López Quintana arkeologo eta AGIRI arkeologia elkarteko presidenteak komisariatu dute erakusketa. Erakusketa honek Euskal Herriko 120 aztarnategi baino gehiagotako pieza arkeologikoak erakusten ditu, Bizkaia, Araba eta Nafarroako 150 pieza original baino gehiagoko bilduma.

Erakusketa Bilboko Arkeologi Museoak sortu du. Bertan, aurtengo otsailera arte bisitatu ahal izan zen eta Irunera iritsi da hainbat erakunderen lankidetzari esker: Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua, Gordailua, BIBAT eta Barandiaran Fundazioa Irungo Udalarekin eta Oiasso Museoarekin.

Erakusketaren eremuek eta erakusgai dagoen bilduma Neolito garaiko monumentu megalitikoen jatorria eta garapena ezagutzeko aukera ematen dute. Erakusketak trikuharrien, menhirren, harrespilen eta tumuluen forma arkitektonikoak erakusten ditu, haien dimentsioak erakusten ditu eta eraiki zireneko funtzioa azaltzen du: lurperatzeko lekuak, erritualak ospatzeko lekuak eta espazioak okupatzeko erreferenteak, besteak beste.

Erakusketan hainbat pieza nabarmentzen dira, hala nola trikuharri batzuen ganberetan antzemandako hainbat tipologiatako sei hilarri. Era berean, hainbat material eta tamainatako aizkora leunduak ikusi ahal izango dira, horien artean Diman (Bizkaia) aurkitutako alpetar jatorriko bat, edo kontuak (Apaingarriak), hezurrez, boliz, koralez, harrizko kristalez edo lignitoz eginak, Larrarte, Trikuaizti (Gipuzkoa) eta Obioneta (Nafarroa) trikuaizti trikuharrietan berreskuratuak, besteak beste, Zorroztari (Idiazabal, Gipuzkoa) eta Alto de la Huesera (Guardia, Araba) trikuharrietako urrezko pieza txiki batzuk; silexezko eta metalezko armak, hala nola Arenazako (Galdames, Bizkaia) mihi-sastoa, Iruzubietako (Markina) aizkorak; besteak beste, eta zeramikazko ontziak, hala nola Kanpai-ontzi pagiformakoa.

INAUGURAZIOA: EKAINAK 14 ostirala 19:00

Erakusketaren komisarioek bisitariei lagunduko diete erakusketara bisita komentatu batean.

Bisita doakoa da eta aurrez erreserba egin behar da 943 63 93 53 telefonoan edo helbide elektronikoan.

Erakusketaren ORDUTEGIA:

Zigiluak eta zeramika

2024/01/15 -2025/01/10

Oiasso Museoak eta Gordailuak, Gordailua Oiasson proiektuarekin, leiho bat ireki nahi dute gizartearengan gure kultura-ondarea sustatzeko eta ondare hau kontserbatzeak duen garrantziari buruzko kontzientzia pizteko.Hemen ikusgai dauden objektuak Gordailuan gordetzen dira, eta Oiasso Museoaren bitartez kultur ondare kolektibo hori partekatzea dugu helburu.Gordailua Oiasson ekimena Irungo Udalaren eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren arteko lankidetzaren emaitza da, eta, haren bidez,

Oiasso Museoak Gordailua Gipuzkoako Ondare Bildumen Zentroko pieza etnografikoak erakusten ditu, gune espezifiko batean. 2019an hasitako lankidetza honek 2024an jarraituko du fabrikatzailearen zigiluekin eta zeramikarekin lotutako piezen bilduma batekin.

Tailerrek hainbat marka, zigilu eta tanpoi erabiltzen dituzte beren produktuak identifikatzeko, eta markatuta utzi dituzten sorkuntzak bezain askotarikoak dira. Oiasso hiri zaharraren gainean Irunen aurkitutako erromatarren garaiko aztarna arkeologikoen artean, Terra Sigillatako zeramikazko ontziak daude. Mahaiko ontziteria mota horren izena da bertako ale askok egiten zituzten buztingileen markak edo zigiluak (sigillum) dituztelako.

Zeramika arkeologiako protagonista handia da, baina zeramika ez da soilik dokumentu historiko edo arkeologikoa; antzinatik zeramikariek beren produktuak artelan bihurtu dituzte. Eta Irungo Porcelanas Bidasoa fabrika enblematikoaren zigiluak garai garaikidean ekoitzitako loza fin ederrenetako batzuk bereizi ditu.

Gordailuko beira-arasak hainbat motatako zigiluen bilduma eta Porcelanas Bidasoaren ontzi bat erakutsiko ditu, Irungo enpresak lortutako kalitatearen erakusgarri. Pieza etnografiko hauek ekainaren amaiera arte ezagutu ahal izango dira.

2023/10/10-2024/05/31

"Gipuzkoako emakume arkeologoak" erakusketaren katalogoa deskargatu

José Antonio Santano Irungo alkateak, Goizane Álvarez Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura diputatuak, Lourdes Herrasti Aranzadi Zientzia Elkarteko lehendakariordeak eta Aizpea Goenaga Oiasso Museoko koordinatzaile eta erakusketaren komisarioak "Emakume arkeologoak Gipuzkoan" erakusketa aurkeztu dute gaur Oiasso Museoan. Erakusketa gaur, asteartea, irekiko da, urriaren 10ean, arratsaldeko 19:00etan, eta 2024ko maiatzaren 31ra arte egongo da ikusgai. Askotariko jarduera-programa bat aurreikusi du, erakusketarekin batera eta ibiltaria izango dena.

Erakusketak emakumeek lurraldeko ikerketa arkeologikoetan duten garrantzia azpimarratzen du eta azalpen-paneletan Arkeologiako sektore estrategikoetan sartzeko prozesua, integrazio osoa eta lidergoa azaltzen ditu. Horrez gain, horiek aurkitutako objektu arkeologikoen aukera zabala ere badago, eta oraingo honetan ikus daitezke, modu paregabean.

Ibilbidea 1903an hasi zen, Alfontso XIII.a erregeak Aizpitarteko (Errenteria) haitzuloetako indusketak bisitatu zituenean. Argazki batean emakume batzuk ageri dira lantaldean. Maria Luisa Aranzadik eta Pilar Sansineneak erakusten dutenez, emakumeek ikerketetan duten presentzia gero eta garrantzitsuagoa da. Joan den mendeko 60ko hamarkadatik aurrera, bi arkeologo entzutetsu daude, ia ezezagunak beren herrialdean, biak donostiarrak: Ana María Muñoz, Historiaurreko lehen katedraduna, eta Lola Echaide, F. Clark Howellek eta Leslie Freemanek zuzendutako kanpainetako landa-arduraduna, Soriako Torralba eta Ambrona aztarnategietan.

80ko hamarkadatik aurrera, emakumeek gero eta espazio garrantzitsuagoak konkistatu zituzten, baita ikerketan garrantzi handia izan duten sektoreen buru izan ere. Gaur egun, arkeologoen belaunaldi berriek etorkizun oparoa eta gero eta espezializatuagoa irudikatzeko aukera ematen dute.

Goizane Alvarez Kultura diputatuak azaldu duenez, Gipuzkoako arkeologoak izan ziren, besteak beste, Espainiako arkeologia profesionalaren garapenean lagundu zutenak. Hala ere, arkeologo horien lana ez da oso ezaguna, balio handia izan arren.

Halaber, historikoki, emakumeek zientziaren munduari egin dizkioten ekarpenak garrantzi handikoak izan direla esan du; tamalez, lan hori ez da beti behar bezala aitortu. Matematika handiak, biologoak eta arkeologoak, beraz, ikusezintasun fisikotik kanpo geratu dira. Erakusketa hau aukera paregabea da emakume horiek gure ondarearen ikerketan eta kontserbazioan izan duten funtsezko eginkizunari balioa emateko; baina, era berean, justiziazko ekintza bat da.

Era berean, ziur agertu da desberdintasunak daudela gizonek eta emakumeek egindako arkeologiaren artean. Ikerketa arkeologikoak gizonen ikuspegitik bideratu dituen genero-ikuspegia dago, eta lehenetsi egin dira iraganeko ikuspegiak, osatu gabe daudela frogatu baita. Egia esan, orain badakigu emakumeek Historiaurrean ehizatzen zutela, kobazuloak irudikapen bikainez apaintzen zituztela, dinastiak gidatzen zituztela, buruzagitza publikoak egiten zituztela. Gainera, emakumeak ikerlari gisa sartzeak ikasketak bideratzeko beste modu bat dakar, orain arte argitaratu ez diren auzolandegiak azalduz eta, nola ez, emakumeei eta gizonei buruzko estereotipoak desmuntatuz, eta, horrela, iraganari buruz aurrez pentsatutako ideiak desagerraraziz.

Bestalde, Irungo alkate Jose Antonio Santanok azpimarratu du ohorea dela Irunentzat erakusketa bat egitea, dagoen bezala, eta ez da kasualitatea Oiasso museoa izatea leku ezin hobea erakusketa honetarako "Irungo protagonismo arkeologikoa oso lotuta egon da arkeologoen paperarekin, eta museo honek, bere kontzepziotik, Irungo erromatar iragana lurpetik atera duten emakumeen ikuspegia izan du. Arkeologoen lana erabakigarria izan da hirian, eta bidezkoa iruditzen zait dagoen moduko erakusketa bat egiteko zortea izatea. Oiasso eta Irun agertoki ezin hobea iruditzen zaizkit ikusgarritasun hori aldarrikatzeko ".

Lourdes Herrasti arkeologo eta Aranzadiko lehendakariordeak azaldu duenez, "Aranzadi funtsezkoa izan da Gipuzkoako arkeologia ulertzeko". Aranzadiko Antropologia saileko zuzendariak azaldu duenez, "pertsona askok arkeologian lehen urratsak eman dituzte gure arkeologoen talentu zientifikoaren eragile izan den Zientzia Elkarte honen bitartez.

Gogoan zuen Herrastik ere Aranzadik izan zuen zeregina, ingurune akademiko eta unibertsitarioan giltzarri izan baitzen "urte askoan,

80ko hamarkadan Euskal Herriko Unibertsitatea sortu zen arte, Aranzadik hutsune akademiko bat bete zuen, non bere iragana lurpetik ateratzeko grina bera zuten arkeologo gazteak biltzea lortu zuen.80ko hamarkadatik aurrera, gure unibertsitateetako ikasleek beren bokazio zientifikoa bideratzeko leku ezin hobea ikusi zuten Zientzia Elkartean: arkeologia ".

Azkenik, Oiasso Museoko koordinatzaile eta erakusketaren komisario Aizpea Goenagak azpimarratu nahi izan du erakusketa honen bidez Gipuzkoako arkeologoen lanari balioa eman nahi izan diogula eta berak aurkitu eta ikertu dituen altxor arkeologiko batzuk argitara atera nahi izan ditugula. Eta publikoak, erakusketaren bidez, arkeologiari buruz eta gure iraganetik erakusten dizkigunei buruz ikasi ahal izatea, guri hori egiteko aukera eman digun bezainbeste.

INAUGURAZIOA: 2023ko urriaren 10ean, 19: 00etan

• EMAKUME ARKEOLOGOAK - MUJERES ARQUEÓLOGAS